Czternasta emerytura, wprowadzona w Polsce w 2021 roku jako dodatkowe świadczenie dla emerytów i rencistów, z roku na rok trafia do coraz mniejszej grupy osób. Wynika to ze stałego progu dochodowego, którego rząd nie zamierza modyfikować. W 2025 roku prawo do czternastki straciło około 300 tysięcy seniorów. Według prognoz sytuacja w 2026 roku będzie jeszcze bardziej dotkliwa.
Limit uprawniający do pełnej kwoty pozostaje niezmieniony i wynosi 2900 zł brutto. To identyczny próg jak w bieżącym roku, mimo że świadczenia podstawowe rosną po corocznej waloryzacji. Zderzenie tych dwóch zjawisk — wzrostu emerytur oraz braku zmian w limicie — sprawia, że coraz więcej osób przejdzie do grupy objętej mechanizmem pomniejszania wypłaty.
Waloryzacja 2026 a utrata czternastej emerytury
Rządowa prognoza wskazuje, że waloryzacja świadczeń ZUS w 2026 roku wyniesie 4,88 procent. To istotny spadek względem okresów, w których podwyżki kosztów życia wymuszały waloryzacje przekraczające 10 lub 14 procent. Mimo niższego wskaźnika minimalna emerytura wzrośnie do 1970,60 zł brutto.
Podwyżki, choć oczekiwane, prowadzą do paradoksu: seniorzy, otrzymując wyższe świadczenia, coraz częściej przekroczą próg 2900 zł brutto, co w praktyce odbierze im czternastą emeryturę lub znacząco ją obniży. Najbardziej narażona jest grupa osób pobierających świadczenia między 2800 a 3300 zł brutto — to oni stracą najwięcej w wyniku błędnie skonstruowanego mechanizmu.
Złotówka za złotówkę w systemie czternastki
Zasada złotówka za złotówkę obowiązuje od pierwszego roku funkcjonowania czternastej emerytury. Oznacza to, że kwota dodatku zostaje pomniejszona dokładnie o kwotę przekroczenia limitu. Jeśli ktoś otrzymuje 3000 zł brutto, czternastka zostanie obniżona o 100 zł. Dla osób z wyższymi świadczeniami dopłata spada do zera.
Mechanizm jest prosty, lecz ma poważną wadę: nie uwzględnia waloryzacji. Progi pozostają stałe, a świadczenia rosną. W efekcie część seniorów traci prawo do czternastki nie dlatego, że stała się zamożniejsza, lecz dlatego, że system nie jest dostosowany do zmian rzeczywistości gospodarczej.
Kto nie dostanie czternastej emerytury 2026
Z analizy danych wynika, że osoby pobierające świadczenia w wysokości około 2800 zł brutto znajdą się w grupie szczególnie dotkniętej zmianami. To właśnie w tej okolicy dochodu granicznego zaczyna się automatyczne pomniejszanie dodatku. W wielu przypadkach seniorzy nie otrzymają żadnej kwoty, mimo że rok wcześniej czternastka trafiała jeszcze na ich konto.
Taki efekt powoduje utrzymanie sztywnego limitu 2900 zł. W praktyce seniorzy, którzy w kolejnych latach otrzymują zwykłe waloryzacje, stopniowo przesuwają się w stronę wyższych świadczeń, przez co tracą prawo do dodatku, który miał być rozwiązaniem osłonowym dla osób o niższych dochodach.
Trzynasta emerytura a czternastka – różnice w zasadach
W Polsce trzynasta emerytura jest wypłacana wszystkim emerytom i rencistom bez względu na wysokość ich świadczenia. Działa jako świadczenie powszechne, którego celem jest równomierne wsparcie całej grupy. Czternastka funkcjonuje natomiast jako dodatek selektywny — w pełnej wysokości trafia jedynie do seniorów mieszczących się w określonym limicie.
Brak modyfikacji progu dochodowego sprawia, że z czasem czternasta emerytura coraz bardziej odbiega od pierwotnej idei. Nie rośnie wraz z inflacją, waloryzacją ani zmianami w strukturze świadczeń. Seniorzy, których dochody plasują się na poziomie powyżej 2900 zł brutto, zostają uznani za osoby, które nie wymagają takiego wsparcia, choć ich sytuacja materialna często wcale się nie poprawia.
Termin wypłaty czternastej emerytury
Niezmienna pozostaje również data przekazywania środków. ZUS wypłaca czternastą emeryturę we wrześniu i to właśnie wtedy seniorzy dowiadują się, jak mechanizm limitu dochodowego przełożył się w ich przypadku na realną kwotę dodatku.
Choć wiele elementów systemu podlega zmianom albo dyskusji, termin wypłaty od lat pozostaje stabilny i nie przewiduje się żadnych odstępstw od dotychczasowego harmonogramu.
Komentarze (0)