W ramach przedsięwzięcia uczęszczająca do Klubów młodzież rozwijająca się w spektrum autyzmu i z niepełnosprawnościami sprzężonymi uczestniczy w dedykowanych im spotkaniach i warsztatach. Wydarzenia te mają na celu przede wszystkim zmotywować samorzeczników do dalszej aktywności i zaangażowania na rzecz własnej społeczności, a także zachęcić do analogicznych działań kolejne młode osoby ze spektrum autyzmu.
Ważnym aspektem jest również rozwój kompetencji miękkich uczestników oraz zwrócenie uwagi na ich mocne strony i pasje sprzyjające włączeniu lub aktywizacji na rynku pracy, a także zachęcenie do czynnego uczestnictwa we wszystkich aspektach życia – publicznego, społecznego i kulturalnego.
Dla realizacji powyższych założeń jedną z kluczowych umiejętności jest autoprezentacja, której poświęcono kilka spotkań i warsztatów. Pierwszy odbył się w ramach wydarzenia „Skuteczny system wsparcia i reagowania na przemoc wobec osób z niepełnosprawnościami”, przygotowanego we współpracy z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich. Aktywnie uczestniczyli w nim przede wszystkim samorzecznicy działający już od dłuższego czasu na rzecz społeczności. Opowiedzieli oni o swoich doświadczeniach związanych różnymi formami przemocy. Natomiast dla wielu najciekawszym był warsztat „Autoprezentacje. O sobie bez iluzji” prowadzony przez Janka Gawrońskiego – samorzecznika, koordynatora KŚM oraz Społecznego Zastępcę Rzeczniczki Praw Dziecka. W toku pasjonującej rozmowy, w której odwoływał się do własnych doświadczeń, zwrócił uwagę na najistotniejsze elementy wpływające na sposób autoprezentacji.
Zdobywane lub doskonalone od pierwszych zajęć umiejętności zostały wykorzystane podczas przygotowań i realizacji kampanii społecznej z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu, prowadzonej pod hasłem: „Własne potrzeby, wspólne prawa”, pod honorowym patronatem Rzeczniczki Praw Dziecka, mec. Moniki Horny-Cieślak oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, prof. Marcina Wiącka. Kolejny raz większość działań – począwszy od głównych haseł, poprzez postulaty i ich zróżnicowaną „oprawę” w formie tekstów, filmów, grafik, rysunków itp. – była organizowana przez samorzeczników.
Organizacji przedsięwzięć na tak dużą skalę towarzyszy wiele różnorodnych odczuć, których osoby rozwijające się w spektrum autyzmu nie zawsze są w stanie zrozumieć czy też wyrazić. W tym zakresie pomocne okazały się warsztaty z udziałem psychologów. Pierwszy z nich „Asertywność w relacjach indywidualnych” przygotował i poprowadził Dr Nerwica, czyli Marcin Matych – psychoterapeuta i lekarz medycyny, autor książek „Jak żyć z lękiem” i „Bliskość i lęk. Jak budować lepsze relacje”. Natomiast kilka tygodni później złożony świat emocji przybliżyli samorzecznik Bartosza Błachowicz i psycholog Monika Gonera-Ciok. Z kolei warsztaty „Trening jest celem”, prowadzone przez Wiktora Kawkę, pokazały młodzieży, iż w trosce o swoje zdrowie nie należy pomijać również aktywności fizycznej, a regularne ćwiczenia oddechowe oraz ogólnorozwojowe także pomagają się wyciszyć, uspokoić i zmniejszyć napięcie mięśniowe.
U podstaw samorzecznictwa znajduje się znajomość i zrozumienie swoich potrzeb przekładające się na możliwość dokonywania samodzielnych wyborów i podejmowanie własnych decyzji w różnych aspektach życia. Dlatego podczas spotkań i warsztatów skupiono się także na decyzyjności oraz wynikającej z niej sprawczości. Jednym z jej przejawów było aktywne uczestnictwo młodzieży w tworzeniu Standardów Ochrony Małoletnich. Na podstawi wypracowanych postulatów został opracowany „Kodeks Bezpiecznych Relacji Klubu Świadomej Młodzieży” będący integralną częścią wspomnianych standardów.
Realizacją idei samorzeczniczych było także spotkanie młodzieży z KŚM z przedstawicielami społeczności uczniowskiej XXVI LO w Łodzi, dotyczące urządzenia na terenie szkoły tzw. pokoju wyciszeń dla uczniów. Podobny charakter miała wizyta w centrum handlowym Port Łódź, podczas której na zaproszenie sklepu IKEA samorzecznicy sprawdzali i oceniali dostępność przestrzeni i sposobu prezentacji oferty dla osób w spektrum autyzmu.
Nowatorska formuła Klubów Świadomej Młodzieży wzbudza duże zainteresowanie środowisk działających na rzecz osób w spektrum autyzmu i ich rodzin. Przygotowując się do tworzenia podobnych miejsc w maju 2024 r. uczestnicy Akademii Innowacji spotkali się z łódzkimi samorzecznikami; a także obserwowali warsztaty „Godność, a prawa człowieka”, prowadzone przez przyjaciela Fundacji Autism Team Tomasza Bilickiego – psychoterapeutę, psychotraumatologa oraz interwenta kryzysowego. W oparciu o II rozdział Konstytucji RP, opisujący prawa, wolności i obowiązki obywateli, młodzież zastanawiała się nad źródłami tych praw, sposobami ich naruszania oraz konieczności poszanowania innych ludzi.
W przededniu wakacji odbyło się niezwykłe i długo oczekiwane spotkanie przedstawicieli wszystkich Klubów Świadomej Młodzieży z profesorem Tony’m Atwoodem, światowej sławy specjalistą w temacie spektrum autyzmu, zorganizowane w ramach obrad I Okrągłego Stołu Samorzeczniczego KŚM – „Jestem. Mogę. Będę. Samorzecznictwo młodych w spektrum autyzmu”. W serdecznej rozmowie zastało poruszonych wiele istotnych dla młodzieży kwestii dotyczących m.in. depresji i lęku, manipulacji, maskowania. Był to też czas na opowiedzenie o swoich pasjach oraz prezentację talentów. Sprawnemu dialogowi podczas tego spotkania sprzyjały umiejętności skutecznej, zwięzłej i zrozumiałej komunikacji językowej zdobyte podczas warsztatu „By język giętki powiedział wszystko co myśli głowa”, który przeprowadził tydzień wcześniej adwokat Mateusz Cieślak.
Omówione sześć miesięcy było dla młodzieży czasem intensywnej pracy, zdobywania wielu niezwykłych doświadczeń i odczuwania całej gamy emocji. Dlatego z chęcią uczestniczyli w corocznym Ogólnopolskim Zjeździe Klubów Świadomej Młodzieży na Farmie Dobra w Lekaszynie, który w tym roku odbył się 22 czerwca. Zorganizowane w pierwszym dniu wakacji spotkanie było okazją do zasłużonego odpoczynku oraz integracji i wymiany doświadczeń, a także podsumowań i planowania kolejnych aktywności na wówczas nieco odległy okres jesienno-zimowy.
Magdalena Pawlak (Samorzeczniczka)
